احتمالا شما هم در طول زندگی خود این تجربه را داشته اید که برخی از مشکلات و یا اختلالات جسمی که با آن روبرو شدید، علیرغم مراجعه به پزشک و دارودرمانی التیام نیافته‌اند. در حقیقت منشا اختلال روان تنی یا سایکوسوماتیک ذهنی و روحی هستند و به همین دلیل است که پاسخ مناسبی به دارو درمانی نمی‌دهند.
با توجه به توضیحات فوق می‌توان گفت که بیماری روان تنی یا سایکوسوماتیک در حقیقت دردهایی هستند که در اثر تنش، فشار روانی، استرس مزمن یا سرکوب فشارهای روانی در بدن ایجاد می‌شود. این دردها در حقیقت هیچ منشا جسمی ندارند. بنابراین دارودرمانی برای التیام آن‌ها کارساز نیست.
در واقع بیماری‌های روان‌تنی در گروه اختلالات اضطراب قرار می‌گیرند. اما تفاوت سایکوسوماتیک با سایر اختلالات اضطرابی در این است که در چنین حالتی استرس‌ها خود را به صورت دردهای جسمانی و فیزیکی بروز می‌دهند. با توجه به ماهیت اضطراب، افراد معمولا در بازه سنی بین ۱۸ تا ۴۰ سالگی به اختلال سایکوسوماتیک دچار می‌شوند.
خود بیمار انگاری اختلالی است که در آن فرد استرس و اضطرابی مبنی بر ابتلا به بیماری‌های خطرناکی را به صورت مداوم تجربه می‌کند. در حالیکه در روان‌تنی دردها و بیماری‌ها منشا ذهنی دارند و استرس و اضطراب می‌تواند منجر به تشدید آن شود. فردی که به خود بیمار انگاری مبتلا است، یک سردرد ساده را نشانه یکی از بیماری‌های مزمن مانند تومور مغزی قلمداد می‌کند. همین تصور ذهنی سبب می‌شود که فرد مکررا به پزشک مراجعه کرده و از او درخواست تجویز آزمایش‌های مختلفی را بکند.
اما اختلال سایکوسوماتیک سرمنشا روانی دارد و منجر به انتقال آشفتگی‌های روحی به جسم فرد می‌شود.
همه ما کم و بیش در طول زندگی خود اختلالات روان‌تنی یا سایکوسوماتیک را تجربه کرده‌ایم. به عنوان مثال افزایش ضربان قلب هنگام اضطراب و یا نفس نفس زدن هنگام ترس از جمله رایج‌ترین اختلالات روان‌تنی مشترک در بین افراد است. این اختلالات معمولا در افراد مختلف به شکل‌های مختلفی بروز پیدا می‌کند. بنابراین نمی‌توانیم دسته‌بندی خاصی را در مورد علائم روان‌تنی ارائه دهیم. اما در حالت کلی وجود نشانه‌های زیر زنگ خطری برای وجود بیماری‌های روان‌تنی است:
درمان مشکلات روان‌تنی یا سایکوسوماتیک صرفا با مراجعه به پزشک متخصص امکان‌پذیر نیست. بلکه این افراد تنها با بهره‌گیری از راهنمایی‌های روان‌درمانگر است که می‌توانند تغییرات مشهودی را در روند درمانی خود داشته باشند. از این رو راه‌های درمان اختلال سایکوسوماتیک به شکل زیر طبقه‌بندی می‌شود:
در بسیاری از موارد تنها چیزی که بیماران مبتلا به اختلال سایکوسوماتیک به آن احتیاج دارند، گوش شنوایی برای شنیدن مشکلات و فشار هایی است که تحمل کرده‌اند. بنابراین صحبت با یک روان‌درمانگر می‌تواند روند درمانی آن‌ها را بهبود بخشد.
تراپیست معمولا با آموزش راه‌های مدیریت استرس، مدیریت بحران و … به افراد کمک می‌کند تا در مواجهه با مشکلات با صبوری بیش‌تری پیش روند و فشار روانی خود را تا جای ممکن کاهش دهند.
رفتار درمانی شاخه‌ای از روانشناسی است که می‌تواند به فرد کمک کند تا کنترل افکار خود را به دست بگیرد. به این ترتیب افراد می‌توانند تمام موقعیت‌هایی را که سبب ایجاد افکار و احساسات منفی در آن‌ها می‌شود را با موفقیت پشت سر بگذارند.
بسیاری از تراپیست‌ها و پزشکان معتقدند که یوگا بر هر درد بی‌درمان دواست. زیرا سبب تخلیه ذهن و دوری از افکار پوچ می‌شود. از طرفی نیز با تقویت کنترل بر تنفس و حرکات کششی بدن را در حالت ایده‌آلی قرار می‌دهد.
یوگا درمانی بهترین روش برای رهایی از اختلالات و فشارهای روحی، تقویت حافظه، تقویت عضلات و ماهیچه‌ها و کاهش دردهای موضعی است. البته به شرطی که با اصول درست انجام شود.
بهره‌گیری از ماساژ درمانی بهترین راهکار برای تسکین دردهای سایکوسوماتیک است. زیرا شل کردن عضلات و رگ‌های عصبی آرامش و راحتی خیال را با خود به همراه دارد.
در طب سنتی از ماساژ به عنوان راهی برای تسکین درد و آرامش بدنی یاد شده است. از این رو امتحان کردن آن به عنوان یکی از روش‌های درمان اختلالات روان‌تنی خالی از لطف نخواهد بود.
سلامت روان و ورزش معمولا رابطه مستقیمی با هم دارند. به همین دلیل است که معمولا به افراد توصیه می‌شود که برای بهبود حالات روحی خود و پیشگیری از افسردگی، ورزش را در برنامه روزمره خود فراموش نکنند. انجام مداوم ورزش علاوه بر تقویت روحیه، سبب آرامش ذهن می‌شود و بدن را از نظر جسمی و فیزیکی نیز تقویت می‌کند. بنابراین می‌تواند گزینه مناسبی برای رهایی از اختلالات سایکوسوماتیک باشد.
در بسیاری از موارد برای تسکین یا مدیریت دردهای ناشی از اختلالات سایکوسوماتیک از مسکن‌ها استفاده می‌شود. هر چند استفاده از مسکن‌ها راهکاری برای درمان قطعی نیست. اما با مدیریت درد می‌توان راه را برای تحمل یا کنترل بیماری هموار کرد.
اختلالات روان‌تنی یا سایکوسوماتیک معمولا نوعی واکنش دفاعی هستند که از سمت بدن و بسته به شرایط بروز پیدا می‌کنند. بنابراین تنها راه برای کنترل آن‌ها دوری از شرایط تنش‌زا و کنترل استرس به شکل موثر است. به این ترتیب آرامش ذهنی فرد نیز بیش‌تر می‌شود و هنگام مواجهه با شرایط بحرانی نیز بهتر ظاهر می‌شود.
