طبق نظریه آدلر انسان موجودیست اجتماعی و نگاهش به انسان نگاه پدیدار شناسانه بوده است.
آدلر عقیده داشت که آینده انسان را به سمت جلو حرکت میدهد . یعنی انسان یکسری غایت ها ی ذهنی دارد که او را به سمت جلو هل میدهد.
در نظریه آدلر مفهومی وجود دارد به نام احساس حقارت و تلاش برای برتری و مفهوم دیگری به نام عقده حقارت و علاقه اجتماعی و شیوه زندگی که در مقاله زیر این مفاهیم را بررسی میکنیم.
انسان موجودیست که احساس میکند نا کاملی های زیادی دارد و تقلا میکند تا این ناکاملی ها را کامل کند. این تلاش و تقلا بسیار سالم، زیبا و پویاست و این نوع تلاش برای برتری ،اصلا مفهومش غلبه بر دیگران نیست.
انسان از احساس ناکاملی هایش حس خوبی پیدا میکند ،چون این حس ،مادامی که در انسان وجود دارد ، انسان در حال تکامل و پویایی است. این حس که از علاقه اجتماعی انسان ناشی میشود ،جبران همه ضعف های بشر در طول تاریخ است .
اما گاهی اوقات احساس حقارت تبدیل به عقده حقارت میشود و این اتفاق زمانی می افتد که انسان میخواهد از دیگران برتر شود، این جا رقابت شکل می گیرد. رقابت به هر شکلی اساسا” آسیب زا محسوب میشود و مفهومی به نام رقابت سالم که متأسفانه در مدارس به آن پرداخته میشود کاملا پاتولوژیک است .
اگر این احساس حقارت که ناشی از ناکامل بودن است به عقده حقارت تبدیل شود یک شیوه جبرانی ایجاد میکند برای غلبه بر دیگران و رقابت کردن برای پیشی گرفتن از هر آنچه که دیگران هستند یا دارند .
عقده حقارت عارضی است و بر اثر تحقیر شکل میگیرد .افراد هرچه قدر در کودکی تحقیر شوند در بزرگسالی برای سرپوش گذاشتن بر این تحقیر، دست به رقابت میزنند .
این گفته آدلر از این نظر قابل تامل است که فردی که دچار عقده حقارت شده باشد دچار یک نوع سرخوردگی درونی است و مدام در پی رقابت با دیگران است و بالاجبار در این فرایند غلبه بر دیگران باید به دیگران ضربه بزند و آنها را از سر راه بردارد.
این فرد به هیچ عنوان از پیشرفت و موفقیت دیگران خوشحال نمیشود بلکه عمیقا دچار خشم و عصبانیت از فرد مورد نظر خواهد شدو گاهی شاهد هستیم که برای ضربه زدن به آن فرد دست به اعمال تخریبی می زند .این افراد از سطح اضطراب بالائی رنج میبرند و اساسا” رنگ ارامش را نخواهند دید. معمولا در جامعه از این افراد با نام افراد حسود هم یاد می شود .
بنابراین نه تنها حس رقابت سالم نیست بلکه شدیدا” پاتولوژیک هم هست. و نه تنها سبک زندگی افراد را هم به سمت چشم وهم چشمی های بیمارگونه سوق میدهد.بلکه سلامت روان افراد خانواده این فرد نیز در خطر اسیب قرار خواهد گرفت . بهتر است اگر قرار است رقابت کنیم فقط و فقط با خودمان باشد ودر جهت تکمیل نقصان های خودمان و برتری جویی نسبت به گدشته خودمان نه دیگران.
پایان
نوشته : طاهره سادات بدری
روانشناس و درمانگر خانواده
خرداد 1398
